Quy định về Hoạt động thanh toán bù trừ trên TTCK Việt Nam

Trong quá trình vận hành thị trường chứng khoán, cơ chế thanh toán và bù trừ giữ vai trò then chốt nhằm đảm bảo tính an toàn, minh bạch và ổn định của hệ thống giao dịch. Đây là giai đoạn xử lý cuối cùng sau khi lệnh mua - bán được khớp, quyết định sự chuyển giao thực sự về quyền sở hữu chứng khoán cũng như dòng tiền giữa các bên tham gia. 

Tại Việt Nam, quy định về thanh toán và bù trừ chứng khoán được xây dựng dựa trên thông lệ quốc tế, đồng thời có sự điều chỉnh để phù hợp với đặc thù của thị trường trong nước. Việc nghiên cứu cơ chế này không chỉ giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về quy trình vận hành thị trường mà còn góp phần nâng cao mức độ tin cậy vào hệ thống tài chính.

Mục lục:

1. Tổng quan về Hoạt động Bù trừ và Thanh toán chứng khoán

2. Phương thức DVP - Delivery Versus Payment

3. Mô hình bù trừ đa phương

4. Hoạt động bù trừ và thanh toán chứng khoán tại TTCK Việt Nam

1. Tổng quan về Hoạt động Bù trừ và Thanh toán chứng khoán

Bù trừ là quá trình so khớp đối chiếu kết quả giao dịch, sửa lỗi sau giao dịch, tính toán, bù trừ giữa số lượng chứng khoán bán và mua theo từng loại chứng khoán; bù trừ giữa số tiền được nhận và số tiền phải trả của các chứng khoán có cùng chu kỳ, thời gian và phương thức thanh toán theo từng thành viên nhằm xác định nghĩa vụ thanh toán ròng về tiền và chứng khoán của các bên tham gia giao dịch.

Thanh toán bao gồm các bước thông báo nghĩa vụ thanh toán, kiểm tra, xử lý trường hợp mất khả năng thanh toán tiền giao dịch chứng khoán và thực hiện chuyền giao chứng khoán, tiền tại ngày thanh toán, trên cơ sở đó thành viên phân bổ tiền và chứng khoán cho khách hàng của mình.

Hoạt động bù trừ, xác định nghĩa vụ thanh toán tiền và chứng khoán được thực hiện thông qua Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam.

Thanh toán chứng khoán được thực hiện trên hệ thống tài khoản lưu ký tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam, thanh toán tiền giao dịch chứng khoán được thực hiện qua ngân hàng thanh toán và phải tuân thủ nguyên tắc chuyển giao chứng khoán đồng thời với thanh toán tiền (phương thức DVP - Delivery Versus Payment).

2. Phương thức DVP - Delivery Versus Payment

Nguyên tắc DVP được thực hiện trên cơ sở các điều kiện ràng buộc trong thanh toán giữa hai công đoạn giao chứng khoán tại VSDC và thanh toán tiền tại ngân hàng thanh toán như sau:

- Ngân hàng thanh toán là nơi thanh toán tiền cho các giao dịch chứng khoán. Các bước kiểm tra số dư tài khoản thanh toán của các thành viên lưu ký có nghĩa vụ phải thanh toán tiền, và kết quả chuyển tiền để thanh toán ở mỗi khâu đều được ngân hàng thanh toán báo cáo cho VSDC. Nhờ đó, VSDC theo dõi được khả năng thanh toán tiền của các thành viên lưu ký, cũng như quản lý được quá trình chuyển tiền diễn ra tại ngân hàng thanh toán.

- Hoạt động chuyển giao chứng khoán tại VSDC được thực hiện bằng việc ghi sổ trên các tài khoản lưu ký chứng khoán của các thành viên lưu ký mở tại trung tâm và diễn ra đồng thời với hoạt động thanh toán tiền tại ngân hàng thanh toán.

3. Mô hình bù trừ đa phương

Bù trừ đa phương là phương thức bù trừ các giao dịch chứng khoán được khớp trong cùng ngày giữa tất cả các bên tham gia giao dịch theo từng loại chứng khoán để xác định nghĩa vụ thanh toán ròng của mỗi bên thanh toán.

Ưu điểm của phương thức này là một thành viên có thể thực hiện nhiều giao dịch mua và bán một loại chứng khoán với các đối tác khác nhau trong cùng một phiên giao dịch, nhưng sau khi bù trừ, kết quả bù trừ sẽ cho biết rằng thành viên đó chỉ phải giao hoặc nhận kết quả ròng về loại chứng khoán đó. Thông qua phương thức bù trừ này các nghĩa vụ thanh toán đã được giảm đáng kể.

Việt Nam đang áp dụng mô hình bù trừ đa phương cho các giao dịch chứng khoán cơ sở nhưng chưa theo cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP). Việc bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán theo cơ chế CCP mới được áp dụng trên TTCK phái sinh.

4. Hoạt động bù trừ và thanh toán chứng khoán tại TTCK Việt Nam

Kết luận

Cơ chế thanh toán và bù trừ chứng khoán tại Việt Nam là nền tảng quan trọng trong việc duy trì sự an toàn, công bằng và minh bạch của thị trường. Việc tuân thủ chặt chẽ quy trình này không chỉ bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư mà còn củng cố niềm tin vào hệ thống tài chính – chứng khoán. Trong bối cảnh thị trường ngày càng hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới, việc tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực vận hành và ứng dụng công nghệ hiện đại trong hoạt động thanh toán bù trừ sẽ là yếu tố then chốt để thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển bền vững, tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế.

Vietcap là một trong những công ty dịch vụ tài chính hàng đầu Việt Nam, giúp khách hàng đầu tư và phát triển thịnh vượng. 

Chúng tôi chuyên tư vấn, cung cấp các giải pháp tài chính cho khách hàng cá nhân và khách hàng tổ chức. Những đặc quyền vô cùng hấp dẫn và thú vị chỉ dành riêng cho khách hàng cá nhân khi mở tài khoản giao dịch chứng khoán tại Vietcap:

- Miễn phí tư vấn từ các tư vấn viên chuyên nghiệp và tận tâm

- Miễn phí trải nghiệm trên những nền tảng ổn định của Vietcap

- Nhận các báo cáo phân tích chuyên sâu theo danh mục đầu tư

MỞ TÀI KHOẢN NGAY hôm nay và bắt đầu hành trình đầu tư của bạn.

Powered by Froala Editor